Knakken en kraken: is het nu wel of niet schadelijk?
Iedereen heeft het weleens ervaren: knakkende knieën als je opstaat uit een lage stoel, een nek die kraakt als je over je schouder kijkt of een knakkend geluid in je enkels als je 's ochtends je bed uitspringt. Dit kan een hard geluid zijn en daarom is het niet gek als mensen denken dat er iets mis is. Er doen veel verhalen de ronde, maar hoe zit het nu eigenlijk precies met de muziek vanuit je gewrichten? Waar komt dit geluid eigenlijk vandaan?
Er zijn verschillende oorzaken aan te wijzen voor geluid in gewrichten. Als je bijvoorbeeld een oefening in de sportschool doet waarbij je herhaaldelijk dezelfde bewegingen maakt, zoals bij squats of opdrukken, kan het voorkomen dat je een klikkend of zacht geluid hoort iedere keer dat je je arm of been buigt. Dit geluid is meestal het teken van een spier of pees die over het bot heen glijdt. Dit is vaak te verhelpen door wat voorzichtige rekoefeningen uit te voeren. Het poppende geluid wat je kunt horen in gewrichten, zoals bij het kraken van je knokkels, heeft een hele andere oorzaak. Tussen gewrichten zit een ruimte met vloeistof (synovia) om het gewricht soepel te laten bewegen, waarin gas is opgelost. Door een vacuüm in deze ruimte worden de losse botstukken strak tegen elkaar aangetrokken. Op het moment dat je aan je vinger trekt of je knie strekt wordt het vacuüm verbroken en komt er gas vrij in de vloeistof, wat het ploppende geluid veroorzaakt. Hetzelfde principe hoor je als je een zuignap van het raam trekt of een pot groente opent. Dit is niet iets om je zorgen over te maken. Kan het kwaad?
Zolang er sprake is van geluid zonder pijn of zwelling is er niets aan de hand. Op het moment dat er pijn ontstaat kan er sprake zijn van een blessure en is het slim om bij een fysiotherapeut langs te gaan. Het is een fabeltje dat je van het kraken van je knokkels eerder artrose krijgt. Dus in tegenstelling tot wat je omgeving, die dit geluid misschien liever niet wil horen, je zal vertellen is er geen wetenschap die bewijst dat dit slecht is voor je gewrichten. Een opvallend verhaal is dat van een Amerikaanse wetenschapper die voor zijn onderzoek 50 jaar lang zijn vingers van zijn linkerhand iedere dag kraakte en dit niet deed bij zijn rechterhand. Hij kreeg geen artrose en röntgenonderzoek wees uit dat er geen verschil was tussen beide handen. Het knakken op zich is dus niet gevaarlijk, maar het brengen van je gewricht in een vreemde en onnatuurlijke stand kan wel laxiteit van het kapsel of schade veroorzaken. Probeer daarom ook om niet met overstrekte knieën te staan of je vingers langdurig in gekke bochten te wringen. Pijn
Als er sprake is van geluid in combinatie met pijn of zwelling is het belangrijk om alert te zijn. Dit kan een teken zijn van irritatie of schade. Zo kunnen krakende knieën bijvoorbeeld ook veroorzaakt worden door het patella-femorale-pijnsyndroom. Hierbij worden pijnklachten achter of rondom de knieschijf ervaren. Verder kan er sprake zijn van kraken en/of knarsen in combinatie met zwelling. Soms wordt er ook stijfheid of instabiliteit ervaren. De pijn treedt vooral op tijdens en na het sporten of bij traplopen en fietsen. Dus heb jij of heeft jouw omgeving alleen last van het geluid vanuit je gewrichten maar ervaar je verder geen klachten? Maak je dan vooral geen zorgen. Als je naast knakkende geluiden ook pijnklachten ervaart is het aan te raden om even bij de sportfysiotherapeut langs te gaan. Hier kan vaak een goede diagnose gesteld worden en is er met advies en soms oefeningen goed van je klachten af te komen. Tips voor gezonden gewrichten: - Beweging is goed voor je gewrichten. Doe regelmatig oefeningen met gewichten/weerstandsbanden of lichaamsgewicht oefeningen zoals lunges en squats. Ook dagelijkse beweging draagt bij aan een goede kwaliteit van je gewrichten. Neem dus wat vaker de trap of stap eens een halte eerder uit de tram.
- Doe een warming-up voordat je gaat sporten. Plotseling intensieve belasting kan voor blessures zorgen.
- Blijf flexibel, daag je spieren en gewrichten uit door ze regelmatig in full range of motion te gebruiken. Ook kunnen regelmatige dynamische en statische stretches bijdragen aan een soepele beweging.
